از منظر تربیتی و پرورش فرد
۱. انسان؛ موجودی تربیت‌پذیر
ارسطو انسان را موجودی می‌بیند که ذاتش بدون پرورش، ناقص می‌ماند. کودک اگر در مسیر تربیت اخلاقی قرار نگیرد، طبیعت بالقوه‌اش هرگز بالفعل نمی‌شود. او از راه تکرار، آموزش، و محیط یاد می‌گیرد چگونه خوب باشد. تربیت نه به‌زور، بلکه از راه عادت دادن به انتخاب‌های درست شکل می‌گیرد. اخلاق برای ارسطو مانند هنری است که با تمرین ساخته می‌شود. مهم این نیست که چه می‌دانی، بلکه این است که چه‌گونه زندگی می‌کنی. و پرورش فرد، اساس یک جامعه فضیلت‌محور است.

۲. پیوند میان سعادت و عقل
در نگاه ارسطو، عقل مهم‌ترین ابزار رسیدن به نیک‌زیستی است. اما نه هر عقلی، بلکه «فرونسیس» یا عقل عملی که در موقعیت‌ها تصمیم درست می‌گیرد. کسی که می‌فهمد چه هنگام سکوت کند یا چه زمان ببخشد، از این عقل بهره‌مند است. این خرد برخلاف عقل نظری، به تجربه، توازن، و درک واقعیت نیاز دارد. انسان خوشبخت، کسی نیست که فقط دانش داشته باشد، بلکه کسی‌ست که نیک زندگی می‌کند. سعادت، محصول عمل عاقلانه است، نه صرفاً اندیشه. و این عمل، نیازمند آموزش و تربیت پیوسته است.

۳. خشم، شهوت، ترس؛ دشمنان درونی فضیلت
ارسطو باور دارد انسان پیش از هر دشمن بیرونی، باید با نیروهای درونی‌اش روبه‌رو شود. هیجانات، اگر مهار نشوند، انسان را از راه اخلاقی منحرف می‌کنند. اما ارسطو نابودی احساس را توصیه نمی‌کند؛ بلکه آن‌ها را به اعتدال دعوت می‌کند. فرد فضیلت‌مند نه بدون خشم است، نه بی‌احساس، بلکه در لحظه‌ی مناسب، واکنش درست نشان می‌دهد. مهار خشم و شهوت، بخشی از سلوک اخلاقی است. و کسی که خود را می‌شناسد، بر خود چیره می‌شود. این نبرد درونی، مسیر رشد اخلاقی است.

۴. عدالت؛ شاه‌فضیلت در جامعه‌ی ارسطویی
ارسطو در کنار فضایل فردی، به فضیلتی می‌پردازد که زندگی جمعی را سامان می‌دهد: عدالت. عدالت در نگاه او، هم‌زمان برابری و تناسب است؛ یعنی باید به هر کس آن‌چه شایسته‌ی اوست داده شود. این عدالت هم در نهادهای سیاسی معنا دارد و هم در رابطه‌ی میان افراد. عدالت، شرط امکان‌پذیری دوستی، احترام، و نظم اجتماعی است. بدون عدالت، فضایل دیگر نیز آسیب می‌بینند. برای ارسطو، عدالت ستون فقرات زندگی اخلاقی است. و سیاستِ عادلانه، بستری برای پرورش شهروندان فضیلت‌مند می‌سازد.

۵. تفاوت میان عمل درست و انسان درستکار
ارسطو تأکید دارد که عمل اخلاقی فقط در نتیجه خلاصه نمی‌شود. بلکه نیت، شناخت، و انتخاب آگاهانه نیز مهم‌اند. اگر کسی از ترس مجازات کار درستی انجام دهد، این فضیلت نیست. کسی که فضیلت را از درون برمی‌گزیند، انسان اخلاقی واقعی است. بنابراین، اخلاق ارسطویی به درون انسان نیز نظر دارد. نیت، شناخت موقعیت، و انتخاب آزاد، اجزای اساسی هر کنش اخلاقی هستند. اخلاق، کاری سطحی و واکنشی نیست. بلکه ریشه در شخصیت و منش دارد.

۶. اخلاق به‌مثابه هنر زیستن
در نهایت، ارسطو اخلاق را نه فهرستی از بایدها و نبایدها، بلکه نوعی مهارت می‌داند. مهارتی در زندگی کردن، در تعامل با دیگران، و در درک خویش. این هنر، با آزمون و خطا، تجربه و تعمق ساخته می‌شود. مانند موسیقی یا نجاری، به تمرین مداوم نیاز دارد. فرد باید با خود صادق باشد، شرایط را بسنجد و مسئولیت تصمیماتش را بپذیرد. این اخلاق از دل واقعیت بیرون می‌آید، نه از انتزاع ذهنی. و برای همین، همچنان زنده و کاربردی‌ست.